Upacara Tingkeban
Upacara Tingkeban - halo sobat anggabays, kali ini saya akan share tentang kebudayaan jawa yang biasanya dikeluarkan saat UAS . sebagai orang jawa, kita harus nguri nguri kebudayaan jawa agar tetap lestari hingga masa anak cucu kita. betapa pentingnya peran masyarakat untuk melestarikan kebudayaannya sendiri. kebudayaan orang jawa contohnya Upacara Tingkeban. simak artikel di bawah ini
TUGAS BASA JAWA “UPACARA TINGKEBAN”
DISUSUN KALIHAN :
1. ADIB DANI ZAIDAN (01)
2. ANGGA BAYU SAPUTRA (07)
3. FIKRI ALFARIZQI (21)
4. RIDWAN TRI CAHYO UTOMO (29)
KELAS : IX-B
SMP NEGERI 2 PATI
TAHUN
PELAJARAN 2015-2016
KATA PENGANTAR
Muji syukur Alhamdulillah dateng Dzat ingkang Maha Kuasa ingkang
paring taufiq lan hidayah sahingga kanthi semangat lan bergairah kita sedaya
saget ngrampungaken makalah tingkeban utawa mitoni. Menawi susunan puniko
salah, kita nyuwun kanthi ridhoning manah dipun leresaken supados genah.
Lan
mugiyo buku puniko saget manfaat lan ugi saget barokah tumrap poro ummah.
Fiddunya wal Akhiroh. Amin...
i
DAFTAR ISI
v Kata Pengantar....................................................................... i
v Daftar
Isi.................................................................................. ii
v Latar
Belakang....................................................................... 1
v Asal Muasal
Tingkeban.......................................................... 2
v Ubarampe Kanggo
Tingkeban................................................ 2
v Urutaning Upacara
Tingkeban................................................5
v Penutup................................................................................... 7
ii
BAB
I
PENDAHULUAN
LATAR
BELAKANG
Ing tradisi jawa, mitoni utawa
tingkeban awujud rangkaian upacara adat kang tekan saiki isih dilakoni nang
sebagian masyarakat jawa. Tembung mitoni saka tembung “am” (ater-ater am
nuduhake tembung kata kerja) + “7” (pitu) kang ategersupacara sing dilakoni
naliko itungan ke-7. Upacara mitoni sawijining adat kebiasaan utawa sawijining
upacara kang dilakoni ing sasi ke-7 nalika ana salah sijining wanita meteng.
Kanthi pangarep arep supaya si jabang bayi kang ono gua garbane ibu lan ibu
kang ngandet tansah pinaringan keslametan.
Tata upacara kang ditindakake nalika
ngandet yaiku siraman, nglebokna endhog ayam kampung menyang njero kain calon
ibu sing dilakokake garwan, ganti busana, nglebokno kelapa gadhing enom, nugel lawe/lilitan
benang/janur, mecahkeperiuk lan gayung, nginum jamu sorongan, lan nyolong
endhog, cekake yaiku upacara mitoni kang dipercaya kanggo sarana ngilangake
petaka, bebaya/mala, yaiku nuduhake menawa upacara-upacara kuwi mujudake
penghayatan bagian-bagian kepercayaan lami. Kejaba kuwi,
kalebu adat istiadat kang dilestarikake secara
turun temurun nang sawijining kelompok sosial. Nek adat istiadat kuwi ora dilakoni arep
ndadeake ecean lan jeneng ala kanggo keluarga wong kuwi ing satengahin kelompok
sosial ing masyarakate.
Mitoni ora bisa dilakoni sewayah-wayah, biasane milih dina
kang dianggep becik kanggo nganaake upacara mitoni. Dina kang apik kanggo upacara mitoni yaiku
dina Selasa (Senin awan tekan wengi) utawa Setu (Jumat awan tekan wengi) lan
dianaake ing wektu siang utawa sore. Kanggo papan panggonane upacara biasane
dipilih ing pasren, yaiku senthong tengah. Pasren kanggone among tani kanggo
panggonan nyembah Dewi Sri, dewi pari. Amarga
masyarakat saiki ora duwe senthong, mula upacara mitoni biasane dilakoake ono
ing ruang keluarga utawa ruang kang amba kang cukup kanggo nganaake upacara.
BAB II
PEMBAHASAN
A.
ASAL
MUASAL TINGKEBAN
Miturut carita sing wis kasebar lan turun-temurun, tingkeban pancen wis ana
mbiyen mula. “Tingkeban” dijupuk saka jenenge wong wadon sing jenenge Niken
Satingkeb, ya iku garwane Ki Sedya. Wong loro iku nduweni anak sanga, nanging
kabeh mau mati cilik. Kabeh usaha wis dilakoni, nanging tetep ora kasil.
Akhire, wong loro mau ngadep lan matur kahanane marang Kanjeng
Sinuwun Jayabaya.
Jayabaya menehi pitutur sing kudu dilakoni, Niken Satingkeb lan Ki Sedya kudu nglakoni
pira-pira ritual. Anangning sing dadi syarat utama, wong loro mau kudu sregep manembah
mring Hyang Widhi laku becik, welas asih mring sapada, kejaba iku, Niken Satingkeb lan Ki Sedya kudu
nyucekake awak kanthi adus banyu sing dijupuk saka pitu sumur utawa sumberan.
Wong loro mau kudu uga menehake sesajen arupa kembang setaman lan kelapa gading
sing isih nom.
Sawuse nglakoni kabeh ritual sing dianjurke Raja
Jayabaya, akhire Gusti Kang Murbeng Dumadi, nyenmbadani panyuwune. Wong loro
mau diwenehi momongan sing nduwenu umur kang dawa. Mula saka kedadeyan iki,
wong jawa padha nglaksanaake ritual kaya dene sing dilakoni Niken Satingkeb lan
Ki Sedya, arikala lagi meteng pitung wulan, lan kanthi pangarep supaya baying
ing weteng lan ibune bias slamet. Kanggo ngormati wong loro mau, mula kabeh
ritual iku diarani “Tingkeban”.
B.
UBORAMPE
KANGGO TINGKEBAN
Ana telung tradisi sing dilakoni wektu meteng, yaiku Neloni, Tingkeban utawa Rujakan lan Procotan nanging sing wis kulina dilakoni among tingkeban.
Adoh
sadurunge meteng ngidak wektu pitung wulan, wong tuwane bayi kudu nemtokake
dina sing apik miturut petungan jawa. Miturut petungan jawa, dina sing apik iku
dina kang nduweni neptu genep.
No
|
Jeneng Dina
|
Neptu
|
No
|
Jeneng Pasaran
|
Neptu
|
1
|
Ahad
|
5
|
1
|
Legi
|
5
|
2
|
Senin
|
4
|
2
|
Paing
|
9
|
3
|
Selasa
|
3
|
3
|
Pon
|
7
|
4
|
Rabu
|
7
|
4
|
Wage
|
4
|
5
|
Kamis
|
8
|
5
|
Kliwon
|
8
|
6
|
Jum’at
|
6
|
|||
7
|
Sabtu
|
9
|
Saliyane
nemtokake dina, uborampe uga kudu disiapake. Dene uborampene ya iku.
No
|
Jeneng Ritual
|
Wektu
|
Piranti
|
1
|
Neloni
|
Meteng wulan kaping telu
|
Takir plontang 4 buah
|
Golong 7 buah
|
|||
Jajan pasar
|
|||
Jenang abang
|
|||
Jenang putih
|
|||
Jenang kuning
|
|||
Jenang ireng
|
|||
Jenang sengkolo
|
|||
2
|
Tingkeban
|
Meteng wulan kaping pitu
|
Woh-wohan
|
Punar 2 buah
|
|||
Kembang setaman
|
|||
Sesaji dakripin(Suro ganep)
|
|||
Daun dadap serep
|
|||
Daun beringin
|
|||
Daun andong
|
|||
Janur
|
|||
Mayang
|
|||
Jenang abang
|
|||
Jenang putih
|
|||
Jenang kuning
|
|||
Jenang ireng
|
|||
Jenang waras
|
|||
Jenang sengkolo
|
|||
3
|
Procotan
|
Meteng wulan kaping wolu
|
Jenang abang
|
Jenang putih
|
|||
Jenang kuning
|
|||
Jenang ireng
|
|||
Jenang waras
|
|||
Jenang sengkolo
|
|||
Jenang inthil-inthil
|
|||
Jenang sewu (dawet)
|
|||
Jenang sempuro
|
|||
Jenang kembo
|
|||
Jenang procot
|
|||
Jenang arang-arang kambang
|
|||
Ketupat lepet
|
C.
URUTANING
UPACARA TINGKEBAN
2. Siraman
utawa adus kanggo simbol upacara minangka ngresiki awak, becik kuwi raga utawa
jiwa. Ngresiki awak iki tujuane kanggo mbersihi calon ibu saka dosa-dosa dadi
menawa mbesuk si calon ibu nglairake anake ora nduweni beban moral dadi proses
kelahirane lancar. Upacara siraman dilakuake ing kamar mandi dan dipimpin oleh
dukun utawa anggota keluarga kang dianggep paling tua.
3. Upacara
ngleboake ayam kampung menyang njero (sarung) calon ibu kang dilakoake bojone
nglewati weteng saka nduwur weteng terus di culake dadi pecah. Upacara iki
dillakoake ing (kamar mandi) kanggo simbol pangarep arep bayi lair kanti
gangsar ora ana alangan apa-apa.
4. Upacara brojolan utawa
ngleboake sepasang kelapa gading enom kang wis digambari Kamajaya lan Dewi
Ratih utawa Arjuna lan Sembadra nang njero sarung saka nduwur weteng ibu tekan
ngisor.Upacara iki ateges mbesuk bayi lair kanti gampang ora kangelan.
5. pacara
ganti busana dilakoake nganggo jarit 7 (tujuh) cacahe kanti motif kang
beda-beda. Motif jarit lan kemben kang arep dienggo dipilih kang paling apik
kanti pangarep-arep mbesuk si jabang bayi uga nduweni sifat-sifat kang apik
kang ana lambang.
6. Upacara
nugel lilitan janur/lawe kang dijiretake weteng calon ibu. Janur/lawe
bisa diganti nganggo godhong klapa. Lilitan iki kudu di tugel nang calon bapak kanti
tujuan laire sang jabang bayi lancar.
7. Upacara
mecahake periuk lan gayung kang digawe saka bathok. Tujuane yaiku sawab (doa
lan puji keselametan).
8. Upacara
nginum jamu sorongan, ngelambangake supaya anak kang dikandhet iku
gampang lair kaya didorong utawa disurung.
9. Upacara nyolong endhog,
nglambangake supaya kelairan sang jabang bayi cepet lan lancar kaya dene maling
kang mlayu nggawa colongane. Upacara iki dilakoake nang calon bapak kang njupuk
endog lan nggawa mlayu endoge kanthi cepet keliling kampung.
Kanthi dilakokake tata urutan upacara kasebut ing nduwur,
ateges upacara mitoni dianggep rampung kanthi pratanda donga kang dipimpin
dukun kanthi muteri sesajen. Sesajen ana kang digawa bali wong-wong kang melu
ngrameake upacara mitoni.
BAB III
PENUTUP
KESIMPULAN
Tingkeban
dilaksanaake kanti pangarep arep supaya si jabang bayi
kang ono gua garbane ibu lan ibu kang ngandet tansah pinaringan keslametan.
Cekap semanten makalah ingkang kita
dhamel. Bilih wonten kalepatan ingkang ditulis wonten makalahipun, kita
nyuwun pangapunten
sekian, terima kasih
Post a Comment for "Upacara Tingkeban"
Post a Comment